BMR - wskaźniki referencyjne

Wskaźniki referencyjne to wskaźniki, na podstawie których banki ustalają oprocentowanie kredytów, depozytów oraz innych instrumentów finansowych. W przypadku kredytów oprocentowanie zwykle składa się ze stopy referencyjnej oraz marży. Stopa referencyjna (wskaźnik referencyjny) wskazana w umowie kredytu to m.in. WIBOR, WIBID, EURIBOR.
Od 1 stycznia 2018 roku na terenie Unii Europejskiej obowiązują nowe wymogi, określające zasady opracowywania i stosowania wskaźników referencyjnych. Są one opisane w rozporządzeniu BMR.

Wskaźniki referencyjne to wskaźniki, na podstawie których banki ustalają oprocentowanie kredytów, depozytów oraz innych instrumentów finansowych. W przypadku kredytów oprocentowanie zwykle składa się ze stopy referencyjnej oraz marży. Stopa referencyjna (wskaźnik referencyjny) wskazana w umowie kredytu to m.in. WIBOR, WIBID, EURIBOR. Od 1 stycznia 2018 roku na terenie Unii Europejskiej obowiązują nowe wymogi, określające zasady opracowywania i stosowania wskaźników referencyjnych. Są one opisane w rozporządzeniu BMR.

Cel określenia zasad ustalania i stosowania wskaźników referencyjnych

Głównym celem określenia zasad ustalania i stosowania wskaźników przyświecającym organom unijnym podczas prac nad BMR była potrzeba zwiększenia ochrony konsumentów.

Zasady, które muszą spełniać wskaźniki referencyjne

Zgodnie z BMR wskaźniki referencyjne muszą:

opierać się na metodologii zgodnej z przepisami BMR
odzwierciedlać rynek bazowy, którego pomiar jest celem wskaźnika
być możliwe do zweryfikowania przez administratora
być odporne na manipulację
być przejrzyste dla odbiorców.

Dostosowanie zasad ustalania wskaźników referencyjnych do postanowienia BMR

Metodologia ustalania wskaźników referencyjnych WIBOR i EURIBOR została dostosowana do postanowień BMR. W przypadku wskaźnika referencyjnego LIBOR, ze względu na brak chęci podmiotów do przekazywania danych dla jego ustalania, podjęto decyzję o jego stopniowym wycofaniu.

Plany awaryjne na wypadek istotnych zmian lub zaprzestania opracowywania wskaźników referencyjnych

W Alior Banku przyjęliśmy plan na okoliczność zaprzestania opracowywania lub istotnej zmiany wskaźników referencyjnych wykorzystywanych w relacjach z klientami i odzwierciedlenia ich w odpowiednich umowach oraz instrumentach finansowych. Bank monitoruje działania po stronie regulatorów i administratorów wskaźników, zarówno na szczeblu krajowym, europejskim oraz ogólnoświatowym, w zakresie wskaźników referencyjnych.

Komunikat Alior Banku SA w sprawie przyszłego zaprzestania opracowywania i publikacji wskaźników referencyjnych z rodziny LIBOR

Prezentowana informacja jest ważna w szczególności dla klientów, którzy korzystają z produktów opartych o wskaźnik referencyjny LIBOR.

Dnia 5 marca 2021 r. Financial Conduct Authority – FCA – (brytyjski organ nadzoru finansowego) opublikował stanowisko, w którym ogłosił daty stopniowego wycofywania wskaźnika LIBOR, które będzie odbywało się poprzez zaprzestanie opracowywania lub utratę reprezentatywności poszczególnych tenorów wskaźnika LIBOR dla poszczególnych walut. Po wielu aktualizacjach komunikatów, zostały przedstawione następujące terminy odchodzenia od wskaźnika LIBOR:

nazwa	tenor (termin)	data utraty reprezentatywności	data zaprzestania opracowywania
LIBOR CHF	O/N, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M, 12M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2021 r.
LIBOR EUR	O/N, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M, 12M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2021 r.
LIBOR GBP	O/N, 1W, 2M, 12M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2021 r.
LIBOR GBP	1M, 6M	z dniem 31.12.2021 r.	z dniem 31.03.2023 r.
LIBOR GBP	3M	z dniem 31.12.2021 r.	z dniem 31.03.2024 r.
LIBOR JPY	S/N, 1W, 2M, 12M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2021 r.
LIBOR JPY	1M, 3M, 6M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2022 r.
LIBOR USD	1W, 2M	nie dotyczy	z dniem 31.12.2021 r.
LIBOR USD	O/N, 12M	nie dotyczy	z dniem 30.06.2023 r.
LIBOR USD	1M, 3M, 6M	z dniem 30.06.2023 r.	z dniem 30.09.2024 r.

Co oznacza komunikat FCA?

W konsekwencji komunikatu FCA, po upływie powyżej wskazanych dat, wskaźnik referencyjny LIBOR dla części walut oraz tenorów, przestanie być opracowywany oraz publikowany, zatem nie będzie mógł być dłużej wykorzystywany m.in. jako wskaźnik referencyjny do określenia wysokości oprocentowania i kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy, na przykład kredytu na zakup nieruchomości.

Ponad to, zgodnie z komunikatami FCA, niektóre tenory (terminy) wskaźnika LIBOR dla walut USD oraz GBP po upływie wskazanych powyżej dat, przestaną być reprezentatywne, a zatem przestaną adekwatnie mierzyć rynek bazowy oraz rzeczywistość ekonomiczną, którą miały pierwotnie mierzyć.

Sektor bankowy na bieżąco monitoruje sytuację. Banki pracują nad sposobami kontynuacji umów z klientami, gdy określone stawki LIBOR nie będą już dostępne.

Zgodnie z przepisami BMR w bankach przygotowano plany awaryjne na wypadek utraty reprezentatywności, zaprzestania publikacji lub istotnej zmiany wskaźnika referencyjnego (dalej „Plany”). Generalnym zadaniem Planów jest ustalenie trybu postępowania w celu zapewnienia ciągłości wykonywania umów, w których wykorzystano dany wskaźnik.

Jeżeli dana umowa zawiera odpowiednie postanowienia wynikające z Planów, to w sytuacji utraty reprezentatywności, zaprzestania opracowywania wskaźnika, będą stosowane te postanowienia.

Uprawnienia ustawodawcy krajowego oraz Komisji Europejskiej

W dniu 7 lipca 2022 roku przyjęta została ustawa o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, w której zawarte zostały odpowiednie, przewidziane w BMR mechanizmy pozwalające na ustawowe wyznaczenie zamiennika kluczowego wskaźnika referencyjnego, jakim jest WIBOR. Zgodnie z przyjętą ustawą, aby proces wyznaczania zamiennika kluczowego wskaźnika referencyjnego mógł się rozpocząć, w pierwszej kolejności musi nastąpić zdarzenie, o którym mowa w art. 23c BMR polegające np. na ogłoszeniu zaprzestania opracowywania wskaźnika WIBOR lub na ogłoszeniu braku jego reprezentatywności. Ustawa zawiera umocowanie dla Ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, do wydania rozporządzenia, w którym określone zostaną:

zamiennik albo zamienniki kluczowego wskaźnika;
korektę spreadu, o której mowa w art. 23b ust. 9 lit. b BMR, oraz metodę jej ustalania;
odpowiednie zmiany dostosowawcze, o których mowa w art. 23b ust. 9 lit. c BMR;
datę albo daty rozpoczęcia stosowania zamiennika albo zamienników.

Zgodnie z ustawą, treść rozporządzenia o którym mowa wyżej, będzie przede wszystkim uwzględniać rekomendację Komitetu Stabilności Finansowej oraz stanowisko KNF w tym zakresie.

Zgodnie z BMR, Komisja Europejska może wyznaczyć zamiennik (inny wskaźnik referencyjny) dla wskaźnika referencyjnego, który przestanie być opracowywany. W przypadku wyznaczenia przez Komisję Europejską takiego zamiennika, wskaźnik ten będzie miał zastosowanie z mocy prawa do wszystkich umów i instrumentów finansowych, w których nie zostały zawarte lub nie mogą być wykorzystane postanowienia przewidujące trwały zamiennik dla wskaźnika referencyjnego, który przestanie być opracowywany.

Komisja Europejską na podstawie Rozporządzenie BMR wyznaczyła z mocy prawa ustawowy zamiennik dla wskaźnika referencyjnego LIBOR CHF ¹ . Komisja Europejska wskazała wskaźniki referencyjne z rodziny SARON Compound jako zamienniki w ten sposób, że od dnia 1 stycznia 2022 r. odpowiedni zamienniki wraz odpowiednią korektą będą stosowane z mocy prawa we miejsce LIBOR CHF według następujących zasad:

Termin LIBOR CHF	Zamiennik	Korekta (w punktach procentowych)
1M	1-miesięczna stopa składana SARON (SAR1MC) ISIN CH0477123886	-0,0571
3M	3-miesięczna stopa składana SARON (SAR3MC) ISIN CH0477123902	0,0031
6M	3-miesięczna stopa składana SARON (SAR3MC) ISIN CH0477123902	0,0741
12M	3-miesięczna stopa składana SARON (SAR3MC) ISIN CH0477123902	0,2048

Będziemy Państwa informowali o uruchomieniu i sposobie zastosowania planu awaryjnego Alior Bank S.A. w odniesieniu do umów, których dotyczy zaprzestanie publikacji wskaźników, utrata reprezentatywności, jak również o ewentualnych aktach wykonawczych wydawanych przez Komisję Europejską w tej sprawie i ich potencjalnym wpływie na umowy zawarte przez Alior Bank SA z klientami.

1) Rozporządzenie wykonawcze KKomisji (UE) 2021/1847 z dnia 14 października 2021 r.

Pytania i odpowiedzi w zakresie WIBOR i WIRON dla klientów indywidualnych

Co to jest WIBOR?

WIBOR to kluczowy wskaźnik referencyjny w rozumieniu Rozporządzenia BMR.

Jego wartość:

jest zmienna i zależna od sytuacji ekonomicznej,
jest opracowywana i publikowana przez jego administratora: GPW Benchmark S.A.

GPW Benchmark S.A. jest podmiotem, działającym na podstawie odpowiedniego zezwolenia, pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego.

Co to jest WIRON?

WIRON to wskaźnik referencyjny opracowany na podstawie transakcji depozytowych na okres jednego dnia (tzw. transakcje over night – ON) zawieranych przez podmioty przekazujące dane z instytucjami finansowymi oraz z dużymi przedsiębiorstwami. Jego wartość:

jest zmienna i zależna od sytuacji ekonomicznej,
jest opracowywana i publikowana przez jego administratora: GPW Benchmark S.A.

GPW Benchmark S.A. jest podmiotem, działającym pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego.

Co to jest stopa składana na bazie WIRON (WIRON Stopa Składana)?

Stopa składana dla predefiniowanego terminu, p.. 3 miesięcy (WIRON 3M Stopa Składana) jest wyliczana jako stopa procentowa na koniec zadanego okresu poprzez złożenie oprocentowania wynikającego z wysokości wskaźnika WIRON. Jej wartość:

jest zmienna i zależna wartości WIRON,
jest opracowywana i publikowana przez: GPW Benchmark S.A.

GPW Benchmark S.A. jest podmiotem, działającym pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego.

Czy wiadomo kiedy WIBOR zostanie wycofany?

Nie jest ma jeszcze oficjalnego potwierdzenia ani daty Zaprzestania opracowywania wskaźnika WIBOR.

Plan reformy wskaźników referencyjnych został nakreślony na tzw. mapie drogowej przypis ² (ang. Road map) przygotowanej przez Narodową Grupę Roboczą ds. reformy wskaźników referencyjnych. Zgodnie z założeniami mapy drogowej:

do końca 2023 roku WIRON będzie wprowadzany jako wskaźnik stosowany w nowych umowach oraz instrumentach finansowych;
do końca 2024 roku proces tranzycji z WIBOR na nowy wskaźnik WIRON (oraz oparte o niego inne wskaźniki, takie jak WIRON Stopa Składana) ma zostać ukończony, co oznacza że produkty finansowe stosujące wskaźnik WIBOR przestaną być dostępne;

wskaźnik WIBOR przestanie być opracowywany początkiem 2025 roku, co oznacza że wszystkie podmioty stosujące ten wskaźnik będą musiały zastąpić wskaźnik WIBOR wskaźnikiem WIRON na podstawie ewentualnego rozporządzenia Ministerstwa Finansów wydanego na podstawie Rozporządzenia BMR lub odpowiednich klauzul awaryjnych zawartych w umowie. Należy podkreślić, że dokumenty przyjmowane przez Narodową Grupę Roboczą ds. reformy wskaźników referencyjnych, w tym mapa drogowa, nie są źródłami prawa a przedstawione w nich zdarzenia czy terminy nie są w żaden sposób wiążące dla administratora WIBOR, Komisji Nadzoru Finansowego czy Ministerstwa Finansów. Nie ma zatem gwarancji, że odejście od wskaźnika WIBOR będzie przebiegać w opisany w nich sposób.

2) Podsumowanie oczekiwanej Mapy Drogowej procesu zastąpienia wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID przez indeks WIRON

Czy WIRON zastąpi WIBOR?

Nie można aktualnie jednoznacznie i z pewnością stwierdzić, że wskaźnik WIRON zastąpi WIBOR, jednak takie są aktualne założenia reformy wskaźników referencyjnych w Polsce, co znajduje potwierdzenie w aktualnie prowadzonych pracach Narodowej Grupy Roboczej oraz przekazie płynącym ze strony organów administracji publicznej.

Po przeprowadzeniu konsultacji społecznych, 2 września 2022 roku Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych dokonał wyboru wskaźnika alternatywnego, mogącego z powodzeniem zastąpić w przyszłości wskaźnik WIBOR. Nowym wskaźnikiem alternatywnym, został indeks WIRD opracowywany oraz publikowany przez GPW Benchmark S.A. Aby lepiej odzwierciedlić charakterystykę indeksu (jego oparcie na danych reprezentujących transakcje overnight), jego nazwa została zmieniona na „Warsaw Interest Rate Overnight” – tzn. WIRON. Prace prawno-regulacyjne dotyczące WIRON zostały zakończone i od 2 grudnia 2022 r. możliwe jest stosowanie WIRON w umowach i instrumentach finansowych.

W toku działalności Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych pojawił się szereg rekomendacji dotyczących standardów stosowania WIRON w produktach kredytowych, instrumentach dłużnych oraz instrumentach pochodnych, obejmujący również rekomendowany katalog konwencji odsetkowych dla instrumentów stosujących WIRON.

Zgodnie z rekomendacją Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych, rekomendowanym wskaźnikiem alternatywnym do zastosowania w kredytach hipotecznych jest WIRON 1M Stopa Składana.

Czym jest NGR?

Narodowa Grupa Robocza ds. reformy wskaźników referencyjnych (NGR). NGR została powołana w związku z planowaną reformą wskaźników referencyjnych w Polsce, zakładającą m.in. wprowadzenie nowego wskaźnika referencyjnego stopy procentowej WIRON. Prace NGR mają na celu zapewnienie wiarygodności, przejrzystości i rzetelności opracowywania i stosowania nowego wskaźnika referencyjnej stopy procentowej.

W pracach NGR udział biorą przedstawiciele Ministerstwa Finansów, Narodowego Banku Polskiego, Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Polskiego Funduszu Rozwoju, Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, Banku Gospodarstwa Krajowego, GPW Benchmark, a także wiodących banków komercyjnych, banków zrzeszających banki spółdzielcze, towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz zakładów ubezpieczeń, jak również organizacje branżowe zrzeszające podmioty rynku finansowego.

Dlaczego proponujemy Państwu podpisanie aneksu?

Bank stale komunikuje swoim klientom możliwość zawarcie aneksu do ich umowy, wprowadzającego do niej tzw. klauzulę awaryjną, pozwalającą bez zakłóceń kontynuować umowę, jeśli przede wszystkim wskaźnik referencyjny stosowany w tej umowie (np. WIBOR lub LIBOR) przestanie być opracowywany i publikowany lub utraci reprezentatywność. Obecnie wszystkie stosowane w Banku wzory umów zawierają taką klauzule, dlatego Bank kieruje taką propozycje (w drodze indywidulanej komunikacji) tylko względem umów, które są pozbawione właściwej klauzuli awaryjnej. Obecnie możliwość zawarcia powyższego aneksu, była komunikowana przez Bank wszystkim klientom będących konsumentami, którzy nie posiadali w swoich umowach opartych o WIBOR lub LIBOR odpowiedniej klauzuli awaryjnej.

Czy aneks muszą podpisać wszystkie osoby, które są stroną umowy?

Tak, aby aneks był ważny i skutecznie zawarty, muszą go podpisać wszystkie osoby, które na dzień podpisania aneksu są stroną umowy.

Czy po podpisaniu aneksu mogą Państwo od niego odstąpić?

Tak, ale tylko w przypadku produktów kredytowych. W tym przypadku mogą to Państwo zrobić w ciągu 14 dni od dnia podpisania aneksu.

Co się stanie, jeśli nie podpiszą Państwo aneksu?

Jeśli nie podpiszą Państwo aneksu na tę chwilę nie wpłynie to na Państwa umowę. Będzie to miało jednak znaczenie, jeśli wystąpi tzw. zdarzenie regulacyjne, czyli np. wskaźnik referencyjny WIBOR przestanie być opracowywany i publikowany.

Nie możemy określić konsekwencji, które będą miały miejsce, jeśli nie podpiszą Państwo aneksu i wystąpi zdarzenie regulacyjne. Jest to uzależnione głównie od indywidualnych postanowień Państwa umowy.

Jeśli Państwa umowa zawiera już postanowienia, które dotyczą sposobu określania oprocentowania, gdy wskaźnik referencyjny zostanie wycofany – zastosujemy je.

Jeśli Państwa umowa nie zawiera takich postanowień, może pojawić się wątpliwość w jasnym ustaleniu oprocentowania dla takiej umowy.

Do kiedy muszą Państwo podpisać aneks?

Aneksy, które przygotowaliśmy nie mają terminu na podpisanie. Zachęcamy jednak do podpisania aneksu, aby zabezpieczyć Państwa umowę przed skutkami ewentualnego zdarzenia regulacyjnego, które może wystąpić w przyszłości.

Czy podpisanie aneksu ma wpływ na zmianę oprocentowania?

Podpisanie aneksu nie wpływa na sposób naliczania oprocentowania do momentu wystąpienia ewentualnego zdarzenia regulacyjnego. W przypadku gdy to zdarzenie wystąpi, zmienimy sposób ustalania oprocentowania na ten, który zawarliśmy w klauzuli awaryjnej aneksu.

Pytania i odpowiedzi w zakresie walut obcych

Jaki wskaźnik zastąpi LIBOR?

Bank planuje formalnie uzgodnić z klientami zastosowanie dla wskaźników LIBOR następujących zastępczych wskaźników referencyjnych:

dla LIBOR GBP – SONIA lub SONIA uśredniony (za okres odpowiadający wskaźnikowi zastępowanemu)
dla LIBOR USD – SOFR uśredniony (za okres odpowiadający wskaźnikowi zastępowanemu)

Bank zamierza stosować powyższe wskaźniki, jako zastępcze dla LIBOR gdyż zgodnie ze stanowiskiem właściwych grup roboczych oraz organów nadzoru, są one podstawowymi rekomendowanymi wskaźnikami alternatywnymi dla wskaźnika LIBOR.

W związku z powyższym Bank może skontaktować się z Tobą proponując zawarcie odpowiedniego aneksu przewidującego wprowadzenie do umowy kredytowej wskazanych powyżej wskaźników.

Kiedy zmienią się wskaźniki i co to oznacza?

1 stycznia 2022 roku wycofane zostały wskaźniki:

LIBOR CHF – O/N, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M, 12 M
LIBOR EUR – O/N, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M, 12 M
LIBOR GBP – O/N, 1W, 2M, 12M
LIBOR JPY – S/N, 1W, 2M, 12M
LIBOR USD – 1W, 2M

1 stycznia 2022 roku reprezentatywność utraciły:

LIBOR GBP – 1M, 3M, 6M

1 stycznia 2023 roku wycofane zostały wskaźniki:

LIBOR JPY – 1M, 3M, 6M

30 czerwca 2023 roku zostaną wycofane wskaźniki:

LIBOR USD – O/N, 12M

1 kwietnia 2023 roku zostały wycofane wskaźniki:

LIBOR GBP – 1M, 6M

30 czerwca 2023 roku reprezentatywność utracą:

LIBOR USD – 1M, 3M, 6M

1 kwietnia 2024 roku zostanie wycofany wskaźnik:

LIBOR GBP – 3M

1 października 2024 zostaną wycofane wskaźniki:

LIBOR USD – 1M, 3M, 6M

Oznacza to, że:

Bank będzie dążył do formalnego uzgodnienia z klientami produktów depozytowych oraz kredytowych Banku, nowych wskaźników referencyjnych zastępujących wycofywane wskaźniki lub te które przestały być reprezentatywne,
W przypadku gdy Bank nie uzgodni z klientem wprowadzenia nowego wskaźnika zastępczego (np. SONIA, EURIBOR), jednakże zawarta umowa zawiera zapisy pozwalające ustalić jaki wskaźnik będzie miał zastosowanie, wówczas bank będzie postępował zgodnie z takimi zapisami w celu ustalenia wskaźnika mającego zastosowanie dla tej umowy i poinformuje o nim klienta.

Jak będzie obliczana rata mojego kredytu po wycofaniu wskaźników?

Ratę kredytu będziemy obliczali na podstawie nowych zastępczych wskaźników referencyjnych (np. SONIA uśredniony, SARON składany (compounded), EURIBOR), o ile zostaną one wprowadzone do umowy kredytowej na podstawie zawartego aneksu, wynikają z zapisów regulaminu mającego zastosowanie do umowy lub ich zastosowanie wynika bezpośrednio z obowiązujących aktów prawnych.

W przypadku braku umownego wprowadzenia nowych wskaźników referencyjnych (aneks o zmianę umowy nie zostanie zawarty i nie ma zastosowania regulamin określający nowy wskaźnik zastępczy) Bank będzie ustalał sytuacją prawną związaną z daną umową, w tym wartość oprocentowania, w oparciu o istniejące postanowienia zawarte w umowie z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa.

Czy po wycofaniu wskaźnika zmieni się moja rata kredytu? Jeśli tak to czy wzrośnie czy zmaleje?

Aneksy lub regulaminy wprowadzające zastępcze wskaźniki referencyjne będą przewidywały także ustalenie tzw. korekty tj. wartości procentowej o którą korygowana będzie wartość nowego wskaźnika zastępczego w celu zniwelowania różnicy pomiędzy wartością wycofywanego wskaźnika referencyjnego (np. LIBOR), a wartością nowego wskaźnika i w związku z tym spowodowanie, że konsekwencje ekonomiczne zmiany wskaźnika referencyjnego będą ograniczone. Zestawienie wartości korekt stosowanych przez Bank (wraz z korektą LIBOR CHF wynikającą wprost z rozporządzenia Komisji Europejskiej) zostało przedstawione poniżej:

Nowy wskaźnik referencyjny	Wskaźnik zastępowany	Korekta (wyrażona w %)
ESTR	LIBOR O/N EUR	-0.0170%
EURIBOR 1M	LIBOR 1M EUR;	-0.0230%
EURIBOR 3M	LIBOR 3M EUR	-0.0136%
SARON ON	LIBOR ON CHF	-0.0708%
SARON 1M	LIBOR 1M CHF	-0.0571%
SARON 3M	LIBOR 3M CHF	0.0031%
SONIA ON	LIBOR ON GBP	-0.0097%
SONIA 1M*	LIBOR 1M GBP	0.0205%
SONIA 3M*	LIBOR 3M GBP	0.0596%

*Średnia arytmetyczna z okresu 1M lub 3M stawki SONIA ON

Korekty mają zastosowanie chyba, że strony indywidualnie uzgodniły inaczej bądź Bank poinformował klienta, że zrzeka się stosowania korekty o wartości dodatniej a klient nie złożył sprzeciwu w tym zakresie.

Czy po wycofaniu wskaźnika LIBOR bank przewalutuje mój kredyt na PLN?

Nie. W przypadku zawarcia z Bankiem aneksu zmieni się jedynie wskaźnik referencyjny, stosowany do wyliczania oprocentowania kredytu. Waluta kredytu pozostanie nie zmieniona.

Czy zmienią się zasady przewalutowania kredytów w obcej walucie/indeksowania do waluty obcej?

Nie. W przypadku zawarcia z Bankiem aneksu zmieni się jedynie wskaźnik referencyjny, stosowany do wyliczania oprocentowania kredytu. Zasady przewalutowania w obcej walucie/indeksowania do waluty obcej nie zmienią się.

Czy zmieni się moja umowa kredytowa?

W przypadku zawarcia z Bankiem aneksu zmieni się jedynie wskaźnik referencyjny, stosowany do wyliczania oprocentowania kredytu.

Czy bank przygotuje aneksy do obowiązujących umów kredytowych?

W przypadku gdy zawarta umowa kredytowa referuje do wskaźnika LIBOR i nie przewiduje wprowadzenia następujących wskaźników zastępczych dla LIBOR:

dla LIBOR GBP – SONIA lub SONIA uśredniony (za okres odpowiadający wskaźnikowi zastępowanemu),
dla LIBOR USD – SOFR lub SOFR uśredniony (za okres odpowiadający wskaźnikowi zastępowanemu),

Bank skontaktuje się z Tobą w celu zawarcia aneksu do umowy wprowadzającego wskazane wskaźniki zastępcze w związku z wygaśnięciem lub utratą reprezentatywności przez LIBOR.

Co się stanie, jeśli nie zgodzę się na podpisanie aneksu do umowy kredytowej?

Nie jest możliwe ogólne określenie konsekwencji niepodpisania aneksu do umowy, które miałyby zastosowanie do każdego Klienta Banku, któremu zaproponowano zawarcie aneksu do umowy kredytu, ponieważ wiele zależy od jej indywidualnych postanowień. Jeśli w umowie zostały zawarte postanowienia dotyczące braku wskaźnika referencyjnego – zostaną one zastosowane. Jeśli umowa nie zawiera takich postanowień, może pojawić się trudność dla Klienta w jasnym ustaleniu oprocentowania dla tej umowy.

Jaka jest ogólna charakterystyka wskaźnik EURIBOR, który stanowi wskaźnik alternatywny dla wskaźnika LIBOR EUR ?

EURIBOR jest kluczowym wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej w rozumieniu BMR, opracowywanym przez the European Money Markets Institute (EMMI), na podstawie zezwolenia udzielonego przez Belgijski Urząd ds. Usług i Rynków Finansowych (Financial Services and Markets Authority) w dniu 2.07.2019 roku.

EURIBOR opracowywany jest według metody samodzielnie określonej przez EMMI pod nadzorem Belgijskiego Urzędu ds. Usług i Rynków Finansowych. Szczegóły dotyczące EURIBOR, w tym opis kluczowych elementów metody opracowywania EURIBOR, Oświadczenie o Wskaźniku Referencyjnym (dokument opublikowany przez administratora na podstawie art. 27 BMR) oraz procedury dotyczące przyjmowania i rozpatrywania skarg dotyczących procesu wyznaczania wskaźnika referencyjnego

EURIBOR, EMMI opublikował na swojej stronie internetowej pod adresem: www.emmi-benchmarks.eu/euribor-org/.

Dane adresowe administratora EURIBOR przedstawione są poniżej: European Money Markets Institute, Avenue des Arts, 56. Bruksela, Belgia Tel.: +32 (0) 2 431 52 08, Email: info@emmi-benchmarks.eu

Jaka jest ogólna charakterystyka wskaźnika SONIA/SONIA uśredniony, który stanowi wskaźnik alternatywny dla wskaźnika LIBOR GBP?

Grupa robocza przy Banku Anglii zarekomendowała wskaźnik SONIA jako wskaźnik alternatywny dla LIBOR GBP oraz jako wskaźnik wolny od ryzyka dla wszystkich produktów i kontraktów w funcie szterlingu.

SONIA (Sterling Overnight Invex Average) jest wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej dla funta szterlinga, obliczanym i publikowanym przez Bank Anglii. SONIA jest oparty na rzeczywistych transakcjach i odzwierciedla średnią stóp procentowych, które banki płacą za pożyczanie funtów szterlingów na jedną dobę od innych instytucji finansowych i innych inwestorów instytucjonalnych.

Szczegóły dotyczące SONIA, w tym opis kluczowych elementów metody opracowywania SONIA oraz procedury dotyczące przyjmowania i rozpatrywania skarg dotyczących procesu wyznaczania wskaźnika referencyjnego Bank Anglii opublikował na swojej stronie internetowej pod adresem: www.bankofengland.co.uk

Jaka jest ogólna charakterystyka wskaźnika SARON/SARON Compound Rate który zastąpił wskaźnik LIBOR CHF?

Grupa robocza przy Szwajcarskim Banku Narodowym zarekomendowała wskaźnik SARON jako wskaźnik alternatywny dla LIBOR CHF oraz jako wskaźnik wolny od ryzyka dla wszystkich produktów i kontraktów we franku szwajcarskim.

SARON (Swiss Average Rate Overnight) jest wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej dla franka szwajcarskiego. SARON jest oparty o zabezpieczony rynek pieniężny oraz obliczany jako jednodniowa stopa referencyjna oparta na danych z rynku transakcji odkupu (tzw. transakcje repo) rozliczanych we franku szwajcarskim.

Transakcje typu repo stały się kluczowym filarem rynków pieniężnych, a Szwajcarski Bank Narodowy wykorzystuje je jako środek realizacji swojej polityki pieniężnej. SARON jest oparty na transakcjach i kwotowaniach zawartych na tym rynku, gdyż stanowi on kluczową część branży finansowej i działalności banków centralnych. Rynek repo charakteryzuje się dużą płynnością, wysokim stopniem uregulowania i dużą rzetelnością.

SARON opracowywany jest według metody samodzielnie określonej przez SIX Financial Information AG pod nadzorem szwedzkiego Finansinspektionen (FI) – SEFI. Szczegóły dotyczące SARON, w tym opis kluczowych elementów metody opracowywania SARON, Oświadczenie o Wskaźniku Referencyjnym (dokument opublikowany przez administratora na podstawie art. 27 BMR) oraz procedury dotyczące przyjmowania i rozpatrywania skarg dotyczących procesu wyznaczania wskaźnika referencyjnego SIX opublikował na swojej stronie internetowej pod adresem: www.six-group.com

Z uwagi na konstrukcję wskaźnika SARON (jest tzw. wskaźnikiem risk-free-rate (Wskaźnik RFR) obliczanym codziennie), może zaistnieć konieczność dostosowania go do umów i instrumentów, w których był stosowany wskaźnik terminowy dla tenoru (okresu) np. 3M lub 6M. Z tego względu dodatkowo opracowuje się terminowy wskaźnik SARON, tzw. SARON Compound Rate, który pozwala za pomocą wskaźnika SARON wyznaczyć oprocentowanie dla dłuższych okresów odsetkowych.

Administratorem wskaźników referencyjnych stopy procentowej SARON oraz SARON Compound Rate jest SIX Financial Information AG z siedzibą w Zurichu, a zatem jest to administrator z państwa trzeciego. Jednakże administrator mający siedzibę w Unii Europejskiej, tj. SIX Financial Information Nordic AB z siedzibą w Sztokholmie, korzystając z trybu przewidzianego w art. 33 BMR, uzyskał w dniu 21 stycznia br. zatwierdzenie ww. wskaźników referencyjnych. Zatwierdzenie zostało udzielone przez szwedzki organ nadzoru finansowego Finansinspektionen (FI).Na tej podstawie Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) dokonał wpisu wskaźników referencyjnych stopy procentowej SARON oraz SARON Compound Rate do rejestru, o którym mowa w art. 36 BMR.

Czym jest syntetyczny wskaźnik LIBOR GBP?

Zgodnie z decyzjami brytyjskiego organu nadzoru – Financial Conduct Authority (FCA), wskaźnik LIBOR GBP 3M pomimo swojej niereprezentatywności jest w dalszym ciągu obliczany i publikowany po 31 grudnia 2021 roku, ale według zmienionej metodologii (stąd sformułowanie: „wskaźnik syntetyczny LIBOR”). Oznacza to, że wskaźnik LIBOR GBP 3M będzie w dalszym ciągu możliwy do stosowania we wszystkich umowach i instrumentach finansowych, w których był on stosowany do tej pory. Utrata reprezentatywności przez wskaźnik nie wpływa na prawną możliwość jego stosowania w Umowie, a jedynie oznacza zmianę metodologii jego obliczania. Zastosowanie takiej metodologii pozwala na przedłużenie funkcjonowania wskaźnika za pomocą decyzji organu nadzoru, który chce dać uczestnikom rynku więcej czasu na aneksowanie wszystkich umów i dostosowanie swojej działalność do nowych warunków regulacyjnych.

Syntetyczny wskaźnik LIBOR GBP obliczany będzie jako suma: wartości wskaźnika ICE Term SONIA Reference Rate (TSRR) oraz spreadu (korekty) ISDA, wyznaczonej indywidualnie dla konkretnego tenoru (terminu). Wskaźnik ICE Term SONIA Reference Rate jest terminowym wskaźnikiem stopy procentowej dla GBP, opracowywanym oraz publikowanym przez administratora którym jest ICE Benchmark Administration – podmiot prawa angielskiego, nadzorowany przez brytyjski organ – Financial Conduct Authority (FCA). Wskaźnik ICE Term SONIA Reference Rate, który jest wskaźnikiem typu forward-looking mierzącym codziennie oczekiwane wartości wskaźnika SONIA w okresach 1-, 3 , 6- i 12-miesięcznych

Czym jest syntetyczny wskaźnik LIBOR USD?

Zgodnie z decyzjami brytyjskiego organu nadzoru – Financial Conduct Authority (FCA), wskaźniki LIBOR USD 1M, 3M oraz 6M pomimo swojej niereprezentatywności będą w dalszym ciągu obliczane i publikowane po 30 czerwca 2023 roku, ale według zmienionej metodologii (stąd sformułowanie: „wskaźnik syntetyczny LIBOR”). Oznacza to, że wskaźniki LIBOR USD 1M, 3M oraz 6M będą w dalszym ciągu możliwe do stosowania we wszystkich umowach i instrumentach finansowych, w których były one stosowane do tej pory. Utrata reprezentatywności przez wskaźnik nie wpływa na prawną możliwość jego stosowania w Umowie, a jedynie oznacza zmianę metodologii jego obliczania. Zastosowanie takiej metodologii pozwala na przedłużenie funkcjonowania wskaźnika za pomocą decyzji organu nadzoru, który chce dać uczestnikom rynku więcej czasu na aneksowanie wszystkich umów i dostosowanie swojej działalność do nowych warunków regulacyjnych. S

Syntetyczny wskaźnik LIBOR USD obliczany będzie jako suma: wartości wskaźnika CME Term SOFR oraz spreadu (korekty) ISDA, wyznaczonej indywidualnie dla konkretnego tenoru (terminu). Wskaźnik CME Term SOFR jest terminowym wskaźnikiem stopy procentowej dla USD, opracowywanym oraz publikowanym przez administratora którym jest CME Group Benchmark Administration Limited – podmiot prawa angielskiego, nadzorowany przez brytyjski organ – Financial Conduct Authority (FCA). Wskaźnik CME Term SOFR przedstawia prognozowane szacunki kształtowania się stóp terminowych dla określonych tenorów, w oparciu o metodologię opartą o tzw. kaskadę danych.

Co oznacza, że wskaźnik SONIA, SOFR oraz wskaźnik SARON to wskaźniki risk-free-rate i jaka jest różnica wskaźników tego rodzaju w porównaniu z „klasycznymi” wskaźnikami terminowymi takimi jak LIBOR?

Wskaźniki SONIA, SOFR oraz SARON to tzw. wskaźniki risk-free-rate (Wskaźniki RFR), które są obliczane pod nadzorem krajowych organów regulacyjnych, na podstawie rzeczywistych transakcji rynku międzybankowego. Są one stawkami overnight, obliczanymi codziennie, a następne za pomocą odpowiedniej metody dostosowywanymi do konkretnych tenorów (okresów takich jak 3M, 6M itp.). W związku z tym nie są identyczne w swojej konstrukcji i stosowaniu jak dotychczasowe wskaźniki referencyjne stopy procentowej LIBOR. Wskaźniki LIBOR są przede wszystkim są ustalane w momencie rozpoczęcia lub przed rozpoczęciem okresu, do którego się odnoszą, co daje gwarancję co do wysokości należnych kwot naliczonych pod koniec tego okresu. Poniżej zilustrowane są przykładowe różnice w konstrukcji obu rozwiązań – Wskaźników RFR oraz terminowych wskaźników referencyjnych (na przykładzie wskaźnika LIBOR)

Wskaźnik LIBOR wyznacza się poprzez odniesienie do wartości oprocentowania depozytów na przyszłe okresy, podczas gdy Wskaźniki RFR wyznaczane są na podstawie wartości osadzonych w przeszłości
Wskaźnik LIBOR jest terminową stopą procentową dla wielu okresów (tenorów) taki jak: O/N, 1W, 1M, 2M, 3M, 6M, 12M, podczas gdy Wskaźniki RFR są wyłącznie stopami typu O/N (overnight - jednodniowymi) bez elementu terminowości;
Wskaźnik LIBOR zawiera w sobie premię za ryzyko kredytowe oraz ryzyko płynności terminowej. Z kolei Wskaźniki RFR, co do zasady zawierają w sobie bardzo niewielką premię dodatkową lub nie zawierają jej wcale dzięki konstrukcji oprocentowania overnight oraz dzięki temu, że bywają zabezpieczone;
Wskaźnik LIBOR dla każdej waluty jest opracowywany i obliczany przez jednego administratora, podczas gdy Wskaźniki RFR dla każdej waluty są opracowywane i obliczane przez różnych administratorów w różnych krajach, co powoduje powstanie pewnych odrębności i cech charakterystycznych dla każdego ze Wskaźników RFR.

Z uwagi na konstrukcję Wskaźników RFR (są obliczane codziennie), może zaistnieć konieczność dostosowania ich do umów i instrumentów, w których był stosowany wskaźnik terminowy dla tenoru (okresu) np. 3M lub 6M. Z tego względu dodatkowo opracowuje się terminowe Wskaźniki RFR, tzw. „compounded rate’s”, które pozwalają za pomocą Wskaźników RFR wyznaczyć oprocentowanie dla dłuższych okresów odsetkowych. Dla niektórych produktów finansowych dla celów ustalenia ich oprocentowania stosuje się w umowach i instrumentach finansowych uśrednioną wartość Wskaźnika RFR dla danego okresu odpowiadającemu okresowi odsetkowemu lub stosuje się inną formułę matematyczną wykorzystującą przykładowo zsumowane dzienne wartości Wskaźnika RFR w okresie odsetkowym.
Administratorzy używają różnych wzorów i formuł matematycznych dla stosowania Wskaźników RFR w umowach i instrumentach finansowych, jednak celem takiego zabiegu jest zapewnienie kompleksowego zastąpienia stawek terminowych, Wskaźnikami RFR. Dzięki zastosowanej metodologii, efekt ekonomiczny zastosowania takiej operacji, nie powinien różnić się od efektu uzyskanego przy zastosowaniu terminowych wskaźników referencyjnych.

Jakie są ryzyka związane ze stosowaniem wskaźników referencyjnych?

Ryzyka ogólne dotyczące różnych wskaźników referencyjnych

Można zidentyfikować następujące ogólne ryzyka związane ze stosowaniem wskaźników referencyjnych:

niektóre wskaźniki referencyjne, w tym ich metodologia, mogą być zmienione przez administratora danego wskaźnika referencyjnego z przyczyn regulacyjnych lub biznesowych;
administrator danego wskaźnika referencyjnego może podjąć decyzję o zaprzestaniu jego opracowywania albo odpowiedni organ może cofnąć administratorowi zezwolenie na opracowywania danego wskaźnika;
wskaźniki referencyjne mogą przestać być reprezentatywne dla danego rynku lub realiów gospodarczych ze względu na zaprzestanie przekazywania stosownych danych wejściowych przez podmioty przekazujące dane niezbędne do opracowywania danego wskaźnika referencyjnego lub wskaźniki referencyjne mogą utracić odpowiednią wiarygodność do pomiaru danego rynku bazowego w wyniku decyzji właściwego organu nadzoru;
wskaźniki referencyjne mogą przestać być publikowane lub opracowywane w całości (np. LIBOR jako wskaźnik referencyjny przestaje istnieć) lub w odniesieniu do konkretnego tenoru/okresu (np. EURIBOR jako wskaźnik referencyjny nadal będzie istniał, ale zaprzestanie opracowywania będzie dotyczyć jedynie EURIBOR 6M) lub konkretnej waluty (w przypadku LIBOR znika LIBOR GBP), a odpowiednie wskaźniki alternatywne mogę nie zostać wyznaczone;
może istnieć uzasadniona potrzeba zmiany umów finansowych lub instrumentów finansowych poprzez odwołanie się do stóp wolnych od ryzyka.

Ryzyko zmiany przez administratora metody opracowywania wskaźnika referencyjnego

Podmiot opracowujący dany wskaźnik referencyjny na podstawie posiadanego zezwolenia w ramach prowadzonej działalności jest uprawniony do wprowadzenia zmiany w metodzie opracowywania wskaźnika referencyjnego (w tym istotnej zmiany wskaźnika) w trybie określonym w dokumentacji wskaźnika referencyjnego opublikowanej przez administratora na jego stronie internetowej. Zgodnie ze zwyczajowo opublikowaną przez administratora informacją ogólną w zakresie procesu zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego dokonanie takiej zmiany przez administratora zwyczajowo poprzedza proces konsultacji publicznych w ramach, których administrator określi zakres proponowanej zmiany oraz jej uzasadnienie. Uzasadnieniem dla dokonania zmiany w metodzie opracowywania wskaźnika referencyjnego dla administratora może być przykładowo konieczność dostosowania metody opracowywania wskaźnika referencyjnego do wymogów BMR, wytycznych organu nadzoru lub rekomendacji jednostki nadzorczej. Konsekwencją dokonania przez administratora zmiany w metodzie opracowywania wskaźnika referencyjnego może być zmiana jego wartości. Podwyższenie lub obniżenie wartości wskaźnika referencyjnego w wyniku dokonanej przez administratora zmiany w metodzie jego opracowywania może wpłynąć na wartość wzajemnych świadczeń pomiędzy Klientem a Bankiem w związku z zawartą umową lub na wycenę posiadanego przez Klienta instrumentu finansowego/ produktu finansowego.

Ryzyko zaprzestania przez administratora opracowywania wskaźnika referencyjnego w sposób trwały lub czasowy

Podmiot opracowujący wskaźnik referencyjny w ramach prowadzonej działalności jest uprawniony do zaprzestania w sposób trwały opracowywania wskaźnika referencyjnego w trybie określonym w dokumentacji wskaźnika referencyjnego opublikowanej przez administratora na jego stronie internetowej, z zastrzeżeniem przewidzianych w tym zakresie uprawnień organów nadzoru wynikających z art. 21 oraz 23 BMR. Administrator może podjąć decyzję o zaprzestaniu opracowywania wskaźnika referencyjnego w szczególności z przyczyn biznesowych (czynnik pozaekonomiczny) lub z uwagi na uznanie przez administratora, że dane wykorzystywane przez administratora do opracowywania wskaźnika referencyjnego nie są reprezentatywne dla rynku lub realiów gospodarczych, których pomiar jest celem tego wskaźnika referencyjnego. Proces zaprzestania opracowywania wskaźnika referencyjnego poprzedza proces konsultacji publicznych trwający zazwyczaj kilka miesięcy, w ramach których administrator określi datę, od której zamierza zaprzestać opracowywania wskaźnika referencyjnego.

Dodatkowo metoda opracowywania wskaźnika referencyjnego zwyczajowo wskazuje, że istnieją okoliczności, w których w danym dniu administrator może nie być w stanie wyznaczyć wartości wskaźnika referencyjnego na przykład w sytuacji nieotrzymania przez administratora w danym dniu wystarczającej ilości danych niezbędnych do wyznaczenia w danym dniu wartości wskaźnika referencyjnego.

Konsekwencją trwałego lub czasowego zaprzestania przez administratora opracowywania wskaźnika referencyjnego może być brak możliwości wykorzystania przez Bank wskaźnika referencyjnego do ustalenia wartości wzajemnych świadczeń wynikających z zawartej pomiędzy bankiem a Państwem umowy. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą postanowienia umowy łączącej Państwa z Bankiem.

Niezależnie od wskazanych powyżej ryzyk należy zawsze pamiętać, że wskaźniki referencyjne mają charakter zmienny i w związku z tym ich wartość może ulegać zmianie w kolejnych okresach obrachunkowych w trakcie trwania umowy kredytowej (np. co 3 miesiące lub 6 miesięcy). W przypadku wzrostu wartości wskaźników referencyjnych, mających zastosowanie do umowy w kolejnych okresach obrachunkowych, dla okresów tych będzie wzrastać stopa oprocentowania co będzie powodowało wzrost rat kredytowych.

Dodatkowe informacje

Pełna treść komunikatu FCA
Komunikat Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego